Η Ελεημοσύνη. Γιατί πρέπει να κάνω ελεημοσύνη; Ποιό το κέρδος όταν δίνω;

Η Ελεημοσύνη

Γιατί πρέπει να κάνω ελεημοσύνη; Ποιό το κέρδος όταν δίνω;

Αν χάσαμε τον Παράδεισο, αν εξοριστήκαμε για μία “απλή” παρακοή, τι ελπίδες επιστροφής έχουμε με τόσες αμαρτίες που έχουμε επωμιστεί; Ανθρωπίνως, πράγματι δεν υπάρχει καμμία απολύτως ελπίδα!

Αυτή η σκέψη τρομοκρατεί τον απλό άνθρωπο, αλλά όχι έναν συνειδητοποιημένο Ορθόδοξο.

Εδώ είναι η απέραντη ευγένεια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που έδωσε λύση στο πρόβλημα με έναν ευγενικό τρόπο, δίχως προσβολή, δίχως πίεση, απλά, όμορφα, με την υπέροχη ευγένεια που έχει η δική Του φύση, η δική Του Αγάπη προς εμάς, που τελικά τον οδήγησε στον ερχομό Του στη Γη.

Με μία απλή φράση ο Ευαγγελιστής Ιωάννης οριοθέτησε το “μυστικό” της σωτηρίας μας: “Εμείς αγαπάμε Αυτόν, γιατί πρώτα Αυτός αγάπησε εμάς!”

19 ῾Ημεῖς ἀγαπῶμεν αὐτόν, ὅτι αὐτὸς πρῶτος ἠγάπησεν ἡμᾶς. (Α΄ Επιστολή Ιωάννου κεφ. Δ')

Είναι ένα “μυστικό” που δυστυχώς δεν του δίνουμε την πρέπουσα προσοχή, για να έχουμε κι εμείς ελπίδα σωτηρίας.

Αν δε μπορούμε να αγαπήσουμε άδολα και ειλικρινά ό,τι βιώνουμε, ό,τι το έχουμε κιόλας ανάγκη, τότε πως και πού θα αναζητήσουμε την επί πλέον αγάπη για ό,τι δεν βλέπουμε, και πολύ περισσότερο όταν δεν το κατανοούμε κιόλας;

Ας τα βάλουμε σε μία σωστή θέση:

Ηθελημένα ο άνθρωπος ξεχνά πως ο Θεός έχει έναν μόνον Υιό. Οι άνθρωποι είμαστε δημιουργήματά Του.

Μέσα από την αγάπη Του, τώρα έχουμε εμπρός μας κάτι υπέροχο. Ένα συμβόλαιο υιοθεσίας υπογεγραμμένο με αίμα αθώου.

Όντας πλανεμένοι, ζούμε μία πλασματική ελευθερία. Την αγαπάμε ακόμη κι όταν κατανοούμε πως μας κρατά ζητιάνους εδώ στη Γη, κι από ανοησία κι επικίνδυνη άγνοια δεν αποδεχόμαστε τη βασιλική κληρονομιά που μας μετατρέπει σε πρίγκιπες.

Ποιος από εμάς τους επιρρεπείς θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο της επιστροφής πίσω στο σπίτι;

Όσο όλοι μας ζούμε μέσα στην αμαρτία η επιστροφή δεν είναι δυνατόν να γίνει, παρά μόνο από έναν αναμάρτητο.

Θυσιάστηκε για μας, και, επαναλαμβάνω Θυσιάστηκε, αφού είναι αδύνατον να πεθάνει ένας αναμάρτητος. Μόνον η αμαρτία, όπως είδαμε στο κεφάλαιο της Γένεσης, φέρνει το θάνατο στη ζωή των ανθρώπων.

Γι' αυτό στο Σταυρό του μαρτυρίου δεν ξεψύχησε ο Κύριος.

Κάθε άλλος θα “έσβηνε” σιγά-σιγά, έως ότου ξεψυχούσε.

Ο Κύριος όμως άφησε την τελευταία Του πνοή με κραυγή.

50 ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς πάλιν κράξας φωνῇ μεγάλῃ ἀφῆκε τὸ πνεῦμα. (Ματθαίου κεγ. 27)

37 ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς ἀφεὶς φωνὴν μεγάλην ἐξέπνευσε. 38 Καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθη εἰς δύο ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω. 39 ᾿Ιδὼν δὲ ὁ κεντυρίων ὁ παρεστηκὼς ἐξ ἐναντίας αὐτοῦ ὅτι οὕτω κράξας ἐξέπνευσεν, εἶπεν· ἀληθῶς ὁ ἄνθρωπος οὗτος υἱὸς ἦν Θεοῦ. (Μάρκον κφ. 15)

Ο θάνατος δεν έχει καμμία εξουσία επάνω Του, αφού ήταν αναμάρτητος, γι αυτό και δεν μπόρεσε να Τον κρατήσει ούτε ο Άδης. Άνοιξε έτσι για μας τις κλειστές πόρτες της επιστροφής προς το “σπίτι”, τον Παράδεισο.

Υπάρχει μία ακόμη πολύ σπουδαία φράση του Κυρίου μας.

Εγώ είμαι η άμπελος και εσείς τα κλαδιά της. Όποιος μένει ενωμένος μαζί Μου, είμαι κι Εγώ ενωμένος μαζί του. Αυτός θα φέρει πολύ καρπό, γιατί δίχως εμένα δεν είναι δυνατόν να κάνετε τίποτε

5 ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα. ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν. (Ιωάν Κεφ: 15)

Αλήθεια, τι δεν μπορούμε να κάνουμε δίχως τη βοήθειά Του;

Να πούμε ψέματα, να κλέψουμε, να.... Τα καταφέρνουμε δυστυχώς όλα αυτά μια χαρά από μόνοι μας!

Είμαστε όμως ανίκανοι να πράξουμε ο,τιδήποτε άξιο και ωφέλιμο δίχως τη δική Του βοήθεια, πολύ περισσότερο να Αγαπήσουμε, ακόμη και Αυτόν Τον Κύριο και Θεό μας.

Πώς όμως θα προσελκύσουμε αυτή την εύνοια Του Θεού, να μας αγαπήσει αυτός πρώτα, να “ζεσταθεί” έτσι η δική μας παγωμένη καρδιά για να Τον αγαπήσουμε κι εμείς, να ποθήσουμε επιτέλους την επιστροφή μας πίσω στο σπίτι;

Ο έντιμος βίος και οι πράξεις καλοσύνης, με όποια ίχνη ιδιοτέλειας, είναι ένας τρόπος ζωής, που ναι μεν δεν μας σώζει, αφού δεν σωζόμαστε από τις πράξεις μας, προσελκύει όμως τη ζωοποιό Αγάπη του Κυρίου προς εμάς, καθώς προσπαθούμε ενάντια στο ρεύμα, δίνοντας μας έτσι μία ελπίδα σωτηρίας.

Δεν είναι η αιτία να σωθούμε, όπως στο παράδειγμα της φανερής και επιδεικτικής ελεημοσύνης του Φαρισαίου. Όταν όμως ζούμε με αγάπη προς τον πλησίον, κάνοντας ελεημοσύνες, δίνεται το έναυσμα να σκύψει πάνω μας ο Κύριος, να μας αγαπήσει, ώστε κι εμείς να μπορούμε, με τη δική Του πάντοτε βοήθεια, να τον αγαπήσουμε.

32 Άπλωνε, -προτρέπει ο Σειράχ- σε κάθε μέλος της κοινωνίας το χέρι σου και δίνε βοήθεια στους φτωχούς για να έχεις πολλή ευλογία από τον Θεό. 34 Μη μένεις μακρυά απ' όσους κλαίνε, μη παραλείπεις να πενθείς με όσους έχουν πένθος, - έχουμε καθήκον, γράφει ο Απ. Παύλος, «κλαίειν μετά κλαιόντων» (Ρωμ. Ιβ', 15). 35 Μην αμελήσεις να επισκέπτεσαι αρρώστους, γιατί από τέτοια έργα θα γίνεις αγαπητός στο Θεό και στους ανθρώπους.

Ζ' 32 Καὶ πτωχῷ ἔκτεινον τὴν χεῖρά σου, ἵνα τελειωθῇ ἡ εὐλογία σου... 34 μὴ ὑστέρει ἀπὸ κλαιόντων καὶ μετὰ πενθούντων πένθησον. 35 μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον, ἐκ γὰρ τῶν τοιούτων ἀγαπηθήσῃ.

31 Μην απλώνεις εύκολα το χέρι για να πάρεις και μη το σφίγγεις όταν πρέπει να δώσει βοήθεια. -Ο Κύριος λέει : “Είναι προτιμότερο σ' ένα Χριστιανό να δίνει στους άλλους, παρά να παίρνει απ' αυτούς”-. «Μακάριόν έστι μάλλον διδόναι ή λαμβάνειν» (Πράξ. Κ', 35).

Σειράχ Δ' 31 Μή έστω η χείρ σου εκτεταμένη εις το λαβείν και εν τω αποδιδόναι συνεσταλμένη»

Εξ' άλλου, ο άνθρωπος είναι έτσι φτιαγμένος ώστε να μετέχει και να συμμετέχει. Μοιάζει, ή καλύτερα πρέπει να μοιάζει με την πηγή που έχει καθαρό και τρεχούμενο νερό, και εξηγώ τι εννοώ.

Με τη γέννηση και τον θάνατό έρχεται και φεύγει από τη Γη, δίχως τίποτε το υλικό να φέρει ή να πάρει μαζί του, παρά μόνο

τις ελάχιστες ή τις πολλές του αμαρτίες.

Εάν ο Κύριος ευοδώσει, θα έχει λίγα, πολλά, ή περισσότερα

υλικά αγαθά στην κατοχή του. Όμως τα υλικά αγαθά, ο πλούτος όπως συνηθίσαμε να τον ονομάζουμε, δεν ανήκουν ευτυχώς σε κανέναν άνθρωπο.

Είμαστε απλά οι υπάλληλοι, οι διαχειριστές Του εδώ στη Γη και είναι ευτυχής όποιος το καταλάβει έγκαιρα, όποιος δεν κάνει το σφάλμα να “δεθεί” με τον υλικό πλούτο.

Όταν κάνεις μια τέτοια προσέγγιση ακτημοσύνης, όταν κατανοήσεις ότι ο πλούτος δε σου ανήκει, ότι θα δώσεις λόγο για τη σωστή ή μη σωστή χρήση, τότε όλα είναι διαφορετικά, εύκολα και κυρίως ωφέλιμα για τη σωτηρία της ψυχής μας.

Τα χρήματα παύουν να είναι αυτοσκοπός, τα χειρίζεσαι για μια επίτευξη ενός άλλου στόχου, και εσύ έχεις τον έλεγχο.

Σε μια τέτοια “υγιή” περίπτωση, όπως λέει και ο Αριστοτέλης, αυτό που αγοράζουμε έχει για εμάς “μεγαλύτερη” αξία από το ποσόν που θα πρέπει να διαθέσουμε.

Η επιπλέον αξία του προϊόντος που θέλουμε να αποκτήσουμε, μπορεί να είναι πραγματική ή κυρίως συναισθηματική, γιατί αλλιώς δεν υπάρχει λόγος να ξοδέψουμε τα χρήματά μας, κι όταν χειριζόμαστε έτσι τον όποιο πλούτο, τότε εμείς έχουμε τον έλεγχο.

Υπάρχει όμως και μια κακή εξέλιξη, μια διαστροφή θα λέγαμε στη σχέση μας με τον πλούτο.

Όταν δεχόμαστε πως μόνο μέσω χρημάτων αποκτούμε την ποθητή ευτυχία, τότε το ζητούμενο δεν είναι πλέον η αποκτούμενη ευτυχία, αλλά στο μέσον για την απόκτησή της, και στην κορυφή των προτιμήσεων αντί της ευτυχίας, είναι τώρα οι άψυχοι αριθμοί που περιγράφουν το σύνολο του πλούτου μας.

Έχουμε πέσει στην δίνη του “μαξιμαλισμού”, αυτής της αρρώστιας που ονομάζουμε φιλαργυρία, όπου τα νούμερα δεν είναι ποτέ αρκετά για να καλύψουν την κάθε πιθανή εκπλήρωση της ευτυχίας που θέλουμε να αποκτήσουμε με αυτά.

Έχουμε μετατραπεί από αφέντες και διαχειριστές του πλούτου, σε δούλους τραπεζικών λογαριασμών, όπου τα νούμερα είναι άψυχα και η μόνη χαρά που προσφέρουν είναι η αύξηση μηδενικών, μια αύξηση που εκ των πραγμάτων, ποτέ δεν θα είναι αρκετή.

Το ουτοπικό κυνήγι αύξησης του πλούτου, δεν προσφέρει τίποτε περισσότερο από μια δυστυχία σε εμάς και στο περιβάλλον μας.

Αξίζει πράγματι να δούμε ως προς τον πλούτο, ποια η ομοιότητά μας με την πηγή του νερού.

Πότε μία πηγή είναι πλούσια;

Όταν βέβαια βγάζει πολύ και καθαρό νερό, δίχως όμως να κάνει το σφάλμα να το οικειοποιηθεί.

Αλίμονο τότε. Το καθαρό και ζωογόνο νερό που ξεδιψούσε τη γύρω πλάση όταν ελεύθερα κυλούσε στην κοίτη του, τώρα θα λιμνάζει, θα γεμίζει λειχήνες και σάπια κλαδιά, μετατρέποντας τα γάργαρα νερά σε μια πρασινωπή χαβούζα γεμάτη ασθένειες.

Η πηγή είναι πλούσια και ζωογόνα μόνον εάν δίνει.

Αλήθεια, τι από τον εαυτό της δίνει;

Είναι δικό της το νερό;

Όχι βέβαια. Έρχεται από τα έγκατα της γης και θα κάνει τον δικό του ωφέλιμο κύκλο ως ποτάμι, ως σύννεφο, για να καταλήξει και πάλι στην διψασμένη Γη, συμβάλλοντας στη βλάστηση με θρεπτικούς καρπούς γεμάτους ζωή.

Ο πλούτος που “λιμνάζει” σε τραπεζικούς λογαριασμούς, πρασινίζει, βρομίζει, δεν είναι ζηλευτός ή αξιοποιήσιμος ούτε στα μάτια Του Θεού, πολύ δε περισσότερο στη ζωή των ανθρώπων. Θα σκεφτείς πως οι άνθρωποι τον αναζητούν λυσσαλέα πολλές φορές, γιατί εσφαλμένα πιστεύουν ότι η ευτυχία βρίσκεται έξω από αυτούς, σε υλικά αγαθά με αυτόν τον πρασινωπό πλούτο που μπορούν να αποκτήσουν.

Πολλοί έχουν αγιάσει μοιράζοντας όλο τους το βιός. Δύσκολο να αποχωριστείς κάτι τόσο ζηλευτό από όλους σχεδόν τους ανθρώπους, πολύ περισσότερο όταν αντικρίσεις εκείνο το βλέμμα της ειρωνείας για την νοητική σου ...διαύγεια.

Αν και ο Κύριος το ζητά, με λακωνική προσέγγιση θα πούμε: Κράτα το κεφάλαιο για να μην πτωχεύσεις, και μοίραζε τα κέρδη με μία ζηλευτή και χρονική συνέχεια.

Τι εννοούμε με αυτό;

Ας πάρουμε παράδειγμα από τη σοφία που υπάρχει στο δικό μας σώμα. Όσο κι αν θέλει το στομάχι να είναι φιλάνθρωπο στα υπόλοιπα κύτταρα, πρέπει πρώτα να γίνει απαιτητικό έως ότου

γεμίσει με τροφή.

Να γίνει πρώτα κατά κάποιο τρόπο καπιταλιστής, κι αφού αποκτήσει το απαιτούμενο κεφάλαιο, την τροφή, τότε να γίνει ο αλτρουιστής κομμουνιστής που μοιράζει αφειδώς το κέρδος, δίχως να πειράξει ποτέ το κεφάλαιο.

Αντί γι' αυτό, τι κάνουμε εμείς;

Θυμάμαι τους φοιτητές της δεκαετίες του 70 και 80, που ήταν κατά κανόνα κομμουνιστές. Είναι κωμικό να είσαι κουμουνιστής όταν δεν έχεις φράγκο στην τσέπη σου, όταν μάλιστα μετά από χρόνια, πετυχημένος επιστήμονας στο είδος σου με πολλά λεφτά, τι θλιβερό αλήθεια, γίνεσαι το ανάποδο, γίνεσαι ...καπιταλιστής, ενώ τότε έπρεπε να παραμείνεις κομμουνιστής βοηθώντας και τους άλλους ανθρώπους.

Θα δώσουμε λόγο για τη σωστή ή μη σωστή διαχείριση του όποιου πλούτου μας εμπιστεύτηκε ο Κύριος.

Όταν έτσι δεις τον πλούτο, γίνεται κατανοητό και το κομμάτι εκείνο της ελεημοσύνης, που ως φόρο αγάπης οφείλουμε να δώσουμε σε όλους όσους γίνονται η αιτία της σωτηρίας μας.

Όπως παντού, έτσι κι εδώ, κάποιοι μπερδεύονται και κάνουν μια περίεργη σκέψη: Για να μην υψηλοφρονώ ότι βοηθώ άλλους ανθρώπους ενόσω ζω, θα γράψω στη διαθήκη μου πού επιθυμώ να δοθεί ο πλούτος που είχα στην διάθεσή μου.

Με πρώτη ματιά, η απόφαση πράγματι δείχνει να είναι ένας καλός λογισμός, μα δεν διαφέρει από εκείνον που μετατρέπει το ρυάκι σε στάσιμη λίμνη.

Αν ο πλούτος δε μου ανήκει, αν πρέπει να τον διαχειριστώ σωστά για το δικό μου πρωτίστως και για το κοινό καλό, έχω χρέος να βοηθώ όσο ζω όλους όσους μπορώ με τον πλούτο μου να στηρίξω.

Ίσως να μη γίνεται τόσο εύκολα κατανοητό, και με την “καλή μας πρόθεση” να διεγείρουμε τελικά την οργή Του Θεού εναντίον μας.

Θα το πω με ένα απλό παράδειγμα:

Κάνεις τη διαδρομή Θεσσαλονίκη-Αθήνα με πούλμαν, και εσύ κατεβαίνεις στη Λάρισα. Υπάρχουν αρκετοί όρθιοι, κι έχεις άμεση οπτική επαφή με όλους τους συνεπιβάτες σου

Φτάνοντας στην Λάρισα, στο δικό σου τέρμα που αναγκαστικά θα κατέβεις, δεν επιτρέπεις τυχαία να πάρει κάποιος τη θέση

σου, αλλά επιλέγεις εσύ σε ποιον θα δώσεις τη θέση που καθόσουν!

Είναι το λιγότερο ανάρμοστο, προσβλητικό και εγωιστικό με τέτοιο αυθάδη τρόπο να διαχειρίζεσαι μία θέση που πλέον δε σου ανήκει.

Τη θέση δεν την έχεις αγοράσει. Το εισιτήριο σού δίνει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσεις το κάθισμα έως το δικό σου τέρμα, μετά η θέση δεν είναι πλέον στη δική σου διαχείριση, δεν σου ανήκει.

Εάν θέλεις να ορίσεις ποιος θα κάτσει στη θέση σου, πρέπει να το πράξεις ενώ ακόμη ταξιδεύεις. Να υποστείς εσύ αντί του άλλου την ταλαιπωρία της ορθοστασίας, δίνοντας μια αξία υπεροχής στην πράξη σου.

Αν θέλεις να ευεργετήσεις πρώτα τον εαυτό σου και μετά τους άλλους συνανθρώπους γύρω σου, θα πρέπει κατά κανόνα να το κάνεις με το ανάλογο “κόστος” και για όσο βρίσκεσαι εν ζωή. (Θυμήσου το σπόρο που πρέπει εν ζωή να αλλάξει για να πετύχει τη μετουσίωση στην Ομοιότητα )

Όταν έχεις αυτή τη δύναμη του πλούτου (του χρήματος, της γνώσης, των γνωριμιών, των ικανοτήτων κ.α.) πρέπει να δεις αυτή σου τη δύναμη ως Τάλαντο που πρέπει να μοιραστείς με τον περίγυρό σου εν Ζωή και όχι μετά τον θάνατό σου.

Σημαντικό να ερμηνεύουμε σωστά, με καθαρή οπτική προσέγγιση πράξεις και προθέσεις, αφού υπάρχει -κι όχι δυστυχώς άδικα- το ρητό: “ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με τις καλύτερες προθέσεις του ανθρώπου”.